Chandrayaan-4: આ માટે ઈસરોની પાઈપલાઈનમાં સ્પેસ ડોકિંગ એક્સપેરીમેન્ટ (SPADEX)નો સમાવેશ થાય છે. સોમનાથે કહ્યું, “સેમ્પલ રીટર્ન મિશન વધુ જટિલ છે, કારણ કે તે ઘણા સ્તરો પર સફળ થવાનું છે.”
Chandrayaan-4: ચંદ્રયાન-3નું પ્રોપલ્શન મોડ્યુલ (PM) લેન્ડર વિક્રમે ચંદ્ર પર ઉડાન ભર્યાના થોડા જ અઠવાડિયા પછી પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં પરત ફર્યું હતું. આ ઘટનાએ ઈસરોને ભારતના આગામી મોટા ચંદ્રયાન મિશન તરફ ઝડપથી આગળ વધવાની સુવર્ણ તક પૂરી પાડી છે. ઈસરોએ એ પણ દર્શાવ્યું છે કે તે ચંદ્રની સપાટી પર એન્જિનને ફરીથી શરૂ કરી શકે છે. તેમજ અવકાશયાનને પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં પરત કરી શકાય છે. ચંદ્રયાન-4નો ઉદ્દેશ્ય ચંદ્ર પરથી સેમ્પલ પરત લાવવાનો છે. ટાઈમ્સ ઓફ ઈન્ડિયાએ ઈસરોના અધ્યક્ષ એસ સોમનાથને ટાંકીને આ નવા મિશન વિશે માહિતી આપી છે.
Chandrayaan 4
આ માટે ઈસરોની પાઈપલાઈનમાં સ્પેસ ડોકિંગ એક્સપેરીમેન્ટ (SPADEX)નો સમાવેશ થાય છે. સોમનાથે કહ્યું, “સેમ્પલ રિટર્ન મિશન વધુ જટિલ છે, કારણ કે તે ઘણા સ્તરે સફળ થવાનું છે. નમૂનાઓ એકત્રિત કરો અને તેમને ડબ્બામાં મૂકો. પછી તે એકમને તે એકમ પર પાછા ફરો જે ચંદ્ર પર જશે. ચંદ્રની ભ્રમણકક્ષામાં પહોંચશે. જ્યાં તેને એક અવકાશયાનની જરૂર પડશે જે પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં પાછા ફરે. “પછી એકમને પૃથ્વીની ભ્રમણકક્ષામાં અવકાશયાનને અલગ કરીને જોડવાની જરૂર છે.”
તેથી SPADEX એ ચંદ્રના નમૂના પરત મિશન માટે માત્ર એક મહત્વપૂર્ણ પ્રયોગ જ નહીં પરંતુ અવકાશમાં સ્પેસક્રાફ્ટ રેન્ડેઝવસ સંબંધિત ટેકનોલોજી પર ISRO ડેટા પણ આપશે. આ એક એવી પ્રક્રિયા છે જેમાં બે અવકાશયાન એકબીજાને શોધી શકે છે અને એક જ ભ્રમણકક્ષામાં રહી શકે છે. સ્પેસ સ્ટેશન માટે આ મહત્વપૂર્ણ છે. આનાથી ત્યાં માણસોને મોકલવામાં પણ સરળતા રહેશે. તમને જણાવી દઈએ કે પીએમઓએ હાલમાં જ ઈસરો માટે એક રોડમેપ જાહેર કર્યો હતો, જેમાં 2035 સુધીમાં સ્પેસ સ્ટેશન અને 2040 સુધીમાં ચંદ્ર પર માનવ મોકલવાનું લક્ષ્ય સામેલ છે.
સોમનાથે કહ્યું, “અમે 2024 ના અંત સુધીમાં SPADEX ને લક્ષ્યાંકિત કરી રહ્યા છીએ. ઉપગ્રહ તૈયાર થઈ રહ્યો છે. પ્રયોગના ભાગરૂપે ઉપગ્રહને બે ઘટકો સાથે લોન્ચ કરવામાં આવશે. તેને બે ટુકડાઓમાં વિભાજીત કરવામાં આવશે અને પછી એક ટુકડામાં જોડવામાં આવશે. એકવાર જોડાયેલ છે, તે પછી તેનું લક્ષ્ય હાંસલ કરવા માટે કામ કરવાનું શરૂ કરશે.ચંદ્રયાન-4 ની અત્યાર સુધીની પ્રગતિ વિશે, સોમનાથે કહ્યું: “અમે એક ટીમની ઓળખ કરી છે અને મેં પ્રારંભિક પ્રોજેક્ટ અને સમગ્ર આર્કિટેક્ચરની સમીક્ષા કરી છે હવે સિસ્ટમ-બાય-સિસ્ટમ સમીક્ષા, તકનીકી સમીક્ષા અને વિભાગીય સમીક્ષા વગેરે કરવાની રહેશે. તે એક લાંબી પ્રક્રિયા છે પરંતુ કામ ચાલી રહ્યું છે.
ભારત લુનર પોલર એક્સપ્લોરેશન (LUPEX) મિશન પર જાપાન સાથે પણ કામ કરી રહ્યું છે, જેનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય ચંદ્રના ધ્રુવીય પ્રદેશોમાં પાણીની હાજરીની પુષ્ટિ કરવાનો છે. ISRO એ હજી સુધી મંજૂરી માટે અંતિમ પ્રોજેક્ટ રિપોર્ટ સબમિટ કર્યો નથી, કારણ કે લેન્ડર અને રોવરના વજનને લગતા કેટલાક મુદ્દાઓ બંને પક્ષો દ્વારા વિચારણા કરવામાં આવી રહી છે.
શું ચંદ્રયાન-4 લ્યુપેક્સને અસર કરશે? આ પ્રશ્નના જવાબમાં સોમનાથે કહ્યું, “હું આજ સુધી ભવિષ્યવાણી કરી શકતો નથી. બંને મંજૂરીની પ્રક્રિયામાં છે. LUPEX એક આંતરરાષ્ટ્રીય ભાગીદારી છે અને આપણને બીજી બાજુથી પણ તૈયારીની જરૂર છે જ્યારે ચંદ્રયાન-4 આપણું પોતાનું છે. હું આગાહી કરી શકતો નથી કે કોણ પ્રથમ હશે.”
મહત્વપૂર્ણ લિંક:
| હોમપેજ પર જવા માટે | અહીં ક્લિક કરો |
| વોટ્સએપ ગ્રુપમાં જોડાઓ | હવે જોડાઓ |
